|
TOPIK 8
|
PENILAIAN BERASASKAN BUDAYA
|
Fikirkan pengalaman anda sebagai guru di sebuah sekolah pelbagai
budaya. Adakah anda pernah merancang penilaian untuk kelas yang terdiri
daripada pelbagai kumpulan etnik? Apakah aspek-aspek yang perlu anda ambil kira
semasa menyediakan ujian untuk kelas anda? Topik ini akan membincangkan
mengenai perancangan yang diperlukan untuk melaksanakan penilaian yang
berasaskan budaya. Ini termasuklah konsep penilaian berasaskan budaya,
ciri-ciri ujian berasaskan budaya,
prinsip-prinsip yang perlu diambil kira serta strategi penilaian yang sesuai
untuk kelas pelbagai budaya.
7.1 Konsep dan Tujuan Penilaian Berasaskan Budaya
Konsep Penilaian Berasaskan Budaya
Penilaian merujuk kepada satu proses
mendapatkan maklumat yang berguna untuk membuat pertimbangan tentang tindakan
selanjutnya. Dalam perkataan lain, penilaian adalah satu proses sistematik
untuk mendapatkan maklumat dalam membuat keputusan bagi tindakan yang akan
diambil kelak. Manakala mengikut Hall
(1959), budaya merupakan satu set pola yang dialami oleh individu-individu
sebagai cara bertindak, merasa, dan melakukan sesuatu. Amat jelas adalah pandangan Erickson (1997) di
mana atribut penting budaya berkait dengan pendidikan merupakan suatu yang
eksplisit (seperti tabiat manusia) dan implisit (seperti nilai, andaian dan kepercayaan).
Maka penilaian
berasaskan budaya membawa maksud bahawa
penilaian yang dilaksanakan oleh guru untuk mengumpul maklumat dalam membuat keputusan seharusnya mengambil
kira aspek kepelbagaian budaya
murid semasa menyedia atau memilih
instrumen untuk memperoleh maklumat supaya keputusan yang dibuat adalah sah dan
boleh dipercayai.
Penilaian
berasaskan budaya kian memainkan peranan penting dalam bidang pendidikan.
Pengumpulan data tentang pengetahuan dan kemahiran pelajar dengan menggunakan
alat/teknik penilaian yang sesuai
amat mustahak . Kesahan dalam keputusan
penilaian merupakan isu utama
kerana keputusan-keputusan ini digunakan untuk memaklumkan keputusan
terhadap pembelajaran pelajar. Maka keputusan yang sah dipengaruhi oleh pemilihan alat penilaian
yang telah disahkan berasaskan sampelan populasi tertentu. Juga, jika suatu alat
diterjemahkan, kepastian perlu dibuat
terhadap kesahan dan integriti dalam proses terjemahan.
Tujuan Penilaian Berasaskan Budaya
Penilaian yang
disediakan untuk pelajar daripada pelbagai budaya perlu mengambil kira
faktor pelajar seperti sejarah imigrasi atau perpindahan, status sosio-ekonomi, latar
belakang pelajar. Aspek-aspek ini akan
akan membantu dalam membekalkan
maklumat kepada guru apabila memilih
alat-alat penilaian yang sesuai untuk
proses peinilaian. Untuk guru yang
menyediakan penilaian, pentaksiran
berasaskan budaya memerlukan
integrasi kepekaan dari segi sikap, pengetahuan, kemahiran
menyoal atau menemubual, strategi-strategi intervensi dan amalan-amalan
penilaian.
Penilaian ini
bertujuan untuk menentukan teknik dan strategi penilaian yang sesuai untuk memperoleh data mengenai pelajar. Fokus mengenai
penilaian yang tidak
mendiskriminasikan sesiapa seharusnya dapat membuat keputusan tentang kemajuan pelajar selain dapat mengenal pasti atau mengklasifikasikan
pelajar. Di samping itu, penilaian ini bertujuan untuk memberi maklum balas tentang kelemahan dan kekuatan pengajaran –
pembelajaran, dan seterusnya pembangunan
program pendidikan.
Secara keseluruhannya, penilaian berasaskan budaya bertujuan untuk :
(a) mengumpul maklumat untuk kemajuan, diagnosis dan
tindakan selanjutnya
(b) menilai
dengan menggunakan prosedur autentik dan alternatif
(c) memperoleh data
tentang peluang pembelajaran untuk
semua murid
(d) mengumpul maklumat sama ada
ianya mengambil kira faktor linguistik dan kerelevanan budaya
(e) menentukan
keperluan bahasa yang sesuai untuk penilaian formal
(f) mengurangkan
bias dalam amalan-amalan penilaian tradisional
7.2 Peranan Guru dalam menyediakan penilaian berasaskan budaya
Guru perlu
mempunyai kebolehan untuk menggunakan pelbagai kemahiran penilaian dan alat
dalam pengajaran yang dapat
memberi peluang pelajar menunjukkan
kompetensi mereka dalam pelbagai cara
berasaskan keadaan tempatan, termasuklah
pengetahuan dan kemahiran berkait dengan
pemahaman amalan budaya tradisional.
Tambahan
pula, guru perlu mengambil kira
pelbagai kemahiran penyelesaian masalah
dalam menilai potensi pembelajaran
pelajar di bawah jagaan mereka dan
menyediakan peluang yang sesuai
untuk pelajar meningkatkan diri.
Budaya sama ada dapat dilihat atau terselindung harus
diutarakan dalam proses-proses dan kandungan pengajaran oleh guru.
Budaya membentuk dan dibentuk dalam
proses pengajaran dan pembelajaran yang
berlaku dalam persekitaran
pembelajaran sepanjang hidup manusia,
keluarga, bilik darjah , komuniti dan tempat kerja. Maka guru berperanan untuk menangani isu-isu budaya setiap kali mereka
mengajar dan membina alat penilaian.
Oleh demikian, boleh dikatakan bahawa budaya bukan sahaja melibatkan amalan-
amalan harian ( pola tingkah laku, tradisi, tabiat atau adat resam)
tetapi juga cara murid memahami
idea dan membina makna terhadapnya
setiap hari. Perkara ini amat
penting untuk guru sebagai landasan untuk prosespengajaran dan pembelajaran serta penilaian.
7.3 Prinsip- Prinsip Penilaian berasaskan budaya
Penilaian autentik berbandingkan penilaian tradisional
iaitu ujian kertas dan pensil didapati memberi
peluang kepada semua murid pelbagai budaya untuk melibatkan diri dalam
aktiviti/tugasan penilaian berasaskan situasi sebenar. Ini amat relevan dan
bermakna kepada murid kerana mengkaitkan situasi sebenar dalam mata pelajaran.
Antara prinsip-prinsip yang perlu diambil kira oleh guru dalam penilaian berasaskan budaya
termasuk:
(a) Penilaian harus berasaskan
pemahaman tentang bagaimana murid
belajar. Ia harus memainkan peranan
positif dalam membentuk pengalaman pembelajaran murid
(b)
Penilaian harus mengambil kira perbezaan individu murid dalam
pembelajaran. Ia harus berasaskan objektif–objektif dan membolehkan murid mendemonstrasikan pencapaian hasil
pembelajaran dalam pelbagai cara. Dalam
konteks ini, pengubahsuaian kandungan
harus dilakukan dan kandungan seharusnya melambangkan
budaya murid, latar belakang
murid, bahasa utama, keluarga dan komuniti. Pengetahuan kandungan dan
kemahiran perlu diintegrasikan dan
merentasi semua mata pelajaran sepanjang
masa. Dalam hal ini, tugasan/aktiviti terdiri daripada jenis koperatif, aktif dan
berasaskan inkuiri.
(c)
Penilaian harus
bercorak adil kepada semua murid. Amalan penilaian harus merangkumi
prinsip-prinsip inklusif dan
menyokong ekuiti. Amalan-amalan ini
harus dapat memenuhi
kepelbagaian sama ada secara
individu atau kumpulan murid. Adalah
penting untuk menggunakan
pelbagai bentuk penilaian. Juga,
bahasa inklusif perlu digunakan untuk
mengelakkan bias dari segi gender, perkauman, budaya atau bahasa.
7.4 Ciri-Ciri Penting Dalam Penilaian Berasaskan
Budaya
Kita harus sedar bahawa guru yang paling berpengetahuan dalam
kandungan mata pelajaran mungkin
tidak begitu cekap dari segi mengenal
pasti pengaruh-pengaruh relevan
budaya secara kontektual, cekap dalam
mengenal pasti strategi-strategi
pengajaran yang sesuai atau pun membina prosedur penilaian yang mesra budaya. Pada awalnya, usaha membina alat penilaian dibuat secara kolaboratif, namum guru dalam bilik darjah perlu belajar
bagaimana memodeli dan memurnikan alat-alat ini jika ingin mewujudkan pembelajaran berkualiti dengan positifnya.
Penilaian yang menyokong pembelajaran merupakan jenis-jenis penilaian yang tersirat dalam
kerangka kurikulum (Gordon,1996).
Penilaian yang terangkum dalam kurikulum secara formatif adalah
penting untuk mencapai hasil
pembelajaran spesifik yang mana murid diberi pendedahan. Oleh yang demikian, alat-alat penilaian direka bentuk
untuk satu- satu pengajaran yang akan membekalkan maklumat untuk membuat
keputusan bilik darjah berkait dengan penempatan, diagnosis, pemantauan, dan
pencapaian murid. Penilaian yang terangkum dalam kurikulum dan
aktiviti-aktiviti pengajaran merupakan
komponen yang berkait rapat untuk memudahcara
pembelajaran.
Penilaian yang terangkum dalam kurikulum
berbeza dari segi format dan
gaya. Bentuk penilaian terdiri daripada jenis formal, tidak formal, ujian kertas dan pensil atau aktiviti berasaskan
prestasi/perlakuan. Dalam konteks penilaian mesra budaya, penilaian
formatif yang direka atau bina akan berkisar kepada konteks yang sama seperti
dalam pengajaran dan pembelajaran untuk
mengumpul data bagi menilai keberkesanan pengajaran.
Mengikut Gordon (1996), proses
penilaian yang dilaksanakan perlu
menyokong pengalaman pembelajaran pelbagai, pelbagai konteks, dan item ujian lebih “ process-sensitive”. Bentuk penilaian perlu distrukturkan untuk memberi sokongan
kepada aktiviti pengajaran dan terdiri daripada
kepelbagaian dalam jenis item untuk
menilai objektif secara berkesan. Guru perlu berkebolehan memadankan kehendak
ujian dan aktiviti-aktiviti pengajaran demi meningkatkan kerelevanan
kurikulum dan menghasilkan maklumat yang
tepat. Bentuk format penilaian gabungan
antara pelbagai jenis item
dapat mengukur kemahiran- kemahiran pemerosesan kognitif yang berlainan dan ini
dikatakan dapat menunjukkan pelbagai
tahap atau jenis pembelajaran. Tambahan pula, beberapa objektif atau
komponen pengajaran dan pembelajaran boleh diukur dengan menggunakan
pelbagai format item yang berbeza
untuk memperoleh maklumat yang
dapat menilai pencapaian murid.
Salah satu ciri penting yang boleh
mempengaruhi prestasi murid ialah bahasa yang digunakan dalam penilaian prestasi seperti sains. Perkataan
mempengaruhi cara murid bertindak balas
terhadap tugasan. Jika sesorang tidak dapat memahami satu perkataan or dia memahami
perkataan tersebut pada
perspektif lain kerana latar belakang budaya dan linguistik, prestasinya
mungkin tidak membawa makna yang tepat
mengenai pengetahuan dan kemahirannya.
Oleh kerana bahasa begitu penting
dalam sesetengah alat penilaian, guru yang mengadaptasi ujian
dari populasi normal untuk
kegunaan kumpulan pelbagai budaya atau linguistik akan gagal menghasilkan penilaian yang adil serta boleh dibuat
perbandingan.
7.5
Jenis-Jenis Penilaian Berasaskan Budaya
Dalam bilik darjah yang mesra budaya, guru perlu
menggunakan penilaian berterusan dan sistematik
untuk menilai kebolehan, minat, sikap dan kemahiran sosial murid.
Maklumat yang dikumpul akan menyediakan asas untuk membuat keputusan
pengajaran dan memberi pengertian kepada apa yang perlu diajar dan bagaimana
hendak mengajar. Tambahan pula, terdapat tekanan terhadap penglibatan murid
dalam proses penilaian. Apabila murid diberi peluang untuk melibatkan diri
dalam penilaian, mereka boleh membuat refleksi terhadap kemajuan mereka dan
memberi pemahaman baru yang tidak dapat diberi oleh orang dewasa.
Contoh-contoh penilaian mesra budaya merangkumi yang
berikut:
Pemerhatian harian tingkah laku pembelajaran dan
sosial murid dalam situasi
bilik darjah.
Pemerhatian boleh dibuat
melalui senarai semak, catatan, atau kad fail untuk membolehkan guru merumuskan
pemerhatian tingkah laku murid secara yang tekal dan bermakna. Sebagai contoh, guru boleh gunakan senarai
nama kelas merupakan cara mudah untuk merekodkan pemerhatian harian. Guru boleh
mewujudkan lajur untuk mengenal pasti projek, aktiviti atau tingkah laku yang
ingin diperhatikan.
Penilaian Portfolio
Murid dan guru boleh memilih
sampel tugasan yang menggambarkan
kepelbagaian keperluan dan kebolehan murid untuk dinilai. Guru, murid dan
ahli-ahli keluarga boleh membuat refleksi terhadap apa yang murid telah
laksanakan, tahap kebolehan mereka dan bidang manakah yang perlu ditambah
baik.
Penulisan Jurnal
Penulisan jurnal memberi peluang kepada murid berkongsi pemahaman
peribadi mengenai perkara seperti
sastera dalam pelbagai konteks budaya
untuk memaklum, memperjelas dan menerangkan tentang masyarakat majmuk. Contohnya, guru boleh
menilai tentang jurnal pembelajaran di mana murid mencatat kaitan peribadi
dengan watak-watak dalam sastera yang mereka baca. Mereka boleh membina
pengertian terhadap watak dan ini memberi mereka kebebasan untuk menulis
tentang watak dan berkongsi dengan rakan.
Projek
Projek
memberi peluang murid menyumbang
idea mengikut kebolehan mereka.
Projek sebegini baik untuk murid dari
pelbagai budaya dan berbeza secara individu
kerana mereka melakukan tugasan mengikut masa dan tahap kesediaan
mereka. Mereka boleh meneroka topik yang diminati berasaskan bacaan topik pelbagai budaya. Mereka boleh pilih menulis
laporan atau menyediakan satu persembahan lisan atau mencipta lukisan untuk
menggambarkan konsep utama terselindung dalam topik mereka. Salah
satu contoh projek termasuk rekacipta artifak yang mewakili
patung kumpulan etnik dan murid boleh menulis cerita atau puisi tentang
artifak untuk tujuan penilaian projek.
Ujian buatan guru yang berkait rapat dengan
program pengajaran
Perhatian utama harus diberi kepada gaya kognitif dan kemahiran akademik semua
murid. Contohnya, guru boleh mereka bentuk ujian dengan menggubal item soalan
sesuai untuk menilai pengetahuan atau prestasi murid dalam bidang kandungan tertentu dalam kurikulum
yang mesra budaya. Dalam lain perkataan, ujian harus ” culturally loaded”
dengan mengambil kira budaya semua kumpulan murid.
Bahasa yang digunakan harus difahami semua dan
tidak bias kepada kumpulan murid
yang dominan. Arahan ujian perlu
mengambil kira asas budaya dan faktor linguistik sedia ada murid dan murid perlu merasai bahawa bahasa dan budayanya adalah
aset bukan liabiliti dalam penilaian.
Penilaian kendiri murid
Murid boleh memberi tindak balas kepada soalan mengenai
pembelajaran mereka secara berkala dalam konferens guru/murid. Portfolio boleh
digunakan semasa konferens. Sebagai contoh, murid ditunjukkan kerja/ tugasan mereka,
membincang hasil kerja dengan guru dan menilai kemajuan sendiri.
Penilaian kendiri guru
Penilaian
kendiri merupakan bahagian penting keberkesanan pengajaran guru. Guru perlu
menyoal diri sendiri tentang pilihan mengenai tingkah laku dan strategi-strategi
pengajaran, keberkesanan dan kerelevanan budaya dalam pelajaran mereka
serta reaksi dan tindak balas mereka
terhadap kepelbagaian budaya dalam bilik darjah mereka yang boleh menyumbang kepada perkembangan
berterusan dalam pengajaran dan pembelajaran.
7.5 Rumusan
Topik di atas membincangkan aspek-aspek penting
seperti berikut:
·
Cabaran yang dihadapi penilaian tidak seberat berbandingkan
isu-isu mengenai strategi-strategi pengajaran sesuai dan perkembangan guru.
·
Penilaian mesra budaya
yang dibincangkan di atas merupakan cara-cara yang boleh digunakan untuk
menilai murid tanpa menjejaskan kesahan dan kebolehpercayaan semasa membuat
keputusan.
·
Jenis-jenis penilaian
yang dikemukakan dapat mengurangkan bias
terhadap kumpulan etnik tertentu dan pertimbangan yang ditimbulkan perlu
diambil kira oleh guru semasa menyediakan penilaian sama ada formal atau tidak
formal.
·
Sekiranya kurikulum
adalah mesra budaya dengan mengambil kira kandungan yang sesuai untuk murid,
maka tidak akan menimbulkan banyak masalah semasa membina alat penilaian untuk
murid.
· Kita akan berjaya jika
kita menggunakan semua resos dan tenaga untuk melakukan yang terbaik untuk anak
kita yang berisiko jika kita tidak laku adil kepada mereka dengan tidak
mengambil kira kepelbagaian budaya. Seperti mana Height (1996) maintains: "No one else can retrieve
our values and salvage our people better than we can" (p. 53).
Berikut adalah senarai teks bacaan dan buku rujukan yang boleh digunakan:
Teks Bacaan Asas
Arends,R.I. (1994). Learning to Teach. 3th Edition. N.Y:McGraw Hill
Rujukan
Baxter, G. P. & Shavelson, R. J. (1994). Science performance assessments: benchmarks and
surrogates. International Journal of Educational Research, 21(3), 279-298.
Baxter, G. P., Shavelson, R. J., Goldman, S. R., & Pine, J. (1992). Evaluation of a procedure-
based scoring for hands-on science assessment. Journal of Educational Measurement, 29(1),
1-17.
Dalton, B., Morocco, C. C., Tivnan, T., & Rawson, P. (1994). Effect of format on learning
disabled and non-learning disabled students¢ performance on a hands-on science
assessment. International Journal of Educational Research, 21(3) 299-316.
Jovanovic, J., Solano-Flores, G., & Shavelson, R. J. (1994). Performance-based assessments:
Will gender differences in science achievement be eliminated? Education and Urban Society,
26(4), August, 352-366.
Montgomery,W.(2001). Creating culturally responsive, inclusive classrooms. Teaching
Exceptional Children, Vol.33(4) pp 4-9.
Samuel O. Ortiz. Best Practices in Nondiscriminatory Assessment. St John's University
Retrieved 10 October 2009 from http://www.nasponline.org/resources/culturalcompetence/ cultcomppractice.aspx#assess
Samuel O. Ortiz. Comprehensive Assessment of Culturally and Linguistically Diverse Student:
A Systematic, Practical Approach for Nondiscriminatory Assessment. St John's University
Retrieved 10 October 2009 from http://www.nasponline.org/resources/culturalcompetence/
cultcomppractice.aspx#assess
No comments:
Post a Comment